Audyt zarządzania kapitałem ludzkim, jest jednym z najskuteczniejszych sposobów na zrozumienie procesów HR zachodzących w firmie, a także ich optymalizację. Przede wszystkim, weryfikuje czy obecne procesy zarządzania zasobami ludzkimi są skuteczne i rzeczywiście prowadzą do osiągnięcia celów organizacji. Wiąże się z tym wskazanie obszarów, w których firma radzi sobie dobrze, ale przede wszystkim spraw; w których występują pewne braki czy niedociągnięcia. Często ujawnia to zaskakujące przyczyny problemów, które od dawna trapiły całą organizację. Co więcej, audyt zarządzania kapitałem ludzkim, poprawia wizerunek przedsiębiorstwa w oczach pracowników, klientów i innych interesariuszy. Taka procedura jest wyraźnym znakiem, że organizacja dba o swoich pracowników oraz ich rozwój, co przyczynia się do budowania pozytywnej wizji firmy oraz sprzyja lojalności i zadowoleniu z pracy osób zatrudnionych.
Audyt zarządzania kapitałem ludzkim to skomplikowany i stosunkowo czasochłonny proces, wymagający pracy wielu bardzo dobrze wykwalifikowanych ekspertów. Przyczyną tego jest chociażby jego szeroki zakres. Audyt zarządzania kapitałem ludzki obejmuje ocenę wielu wielu jego aspektów, chociażby politykę rekrutacji i selekcji, szkolenia i rozwój, motywację i nagradzanie pracowników, a także relacje pracodawca-pracownik. Pierwszym etapem jest na ogół powszechna ankieta, dająca ogólne rozeznanie w sytuacji w firmie, zwłaszcza w opinii szeregowych pracowników. Następne kroki obejmują rozmowy z osobami sprawującymi funkcje kierownicze, a także weryfikację sformalizowanych procedur czy badania statystyczne. Działania takie wymagają z jednej strony udzielenia dostępu do "twardych" danych, chociażby niektórych dokumentów, z drugiej zaś, zapewnienie możliwości swobodnego prowadzenia rozeznania wśród pracowników, bez presji pracodawcy. Po zakończeniu analizy, specjaliści przygotowują raport z audytu, w którym zawierają swoje uwagi i rekomendacje dotyczące poprawy zarządzania kapitałem ludzkim w organizacji.
Końcowym produktem audytu zarządzania kapitałem ludzkim jest szczegółowy report z jego wyników, najczęściej połączony z sugestiami rozwoju tej sfery w przyszłości. Wnioski przedstawiane podczas podsumowania, dotyczą w szczególności tak zwanych "pięt achillesowych" w sferze HR-u i powiązania ich z innymi problemami trapiącymi organizację. Istotną sprawą jest również skonfrontowanie deklarowanych ideałów i ogólniejszych strategii biznesowych, z polityką personalną firmy. W ten sposób dokonywana jest krytyczna analiza w rodzaju "oczekiwania versus rzeczywistość". Sugerowane zmiany bardzo często dotyczą codziennej kultury organizacji, w tym drobnych, prozaicznych zwyczajów, które mogą wyraźnie podnieść efektywność zespołu. Wreszcie, zarząd otrzymuje cenne informacje dotyczące nieznanego wcześniej potencjału, tkwiącego w pracownikach, oraz możliwości jego rozwinięcia.